Helpt een relatie tegen eenzaamheid? Deze vraag werd mij onlangs gesteld bij De Grote Eenzaamheid Show (DGES). Dit is een talkshow met verve en schwung geleid door Lodewijk de Ruiter en Ziggy Klazes. DGES wil kennis over eenzaamheid vergroten en de eenzaamheid van mensen persoonlijk verkleinen. En dat allemaal omdat de gemeente Haarlem het jaar 2017 heeft uitgeroepen tot het jaar van de Ontmoeting. Maar terug naar de hamvraag die werd gesteld bij de tweede DGES met als thema relaties. Ik probeerde duidelijk te maken dat ik er persoonlijk niet in geloof dat een relatie helpt tegen eenzaamheid. Waarschijnlijk kwam mijn betoog niet helemaal uit de verf of in ieder geval stuitte mijn visie op de nodige weerstand. Daarom probeer ik het nu eens op papier met hulp van schrijvers en denkers die ik bewonder.
Want nogmaals, persoonlijk denk ik dat een relatie niet helpt tegen eenzaamheid of liever gezegd: het biedt geen zekerheid tegen eenzaamheid. Ik geloof dat het vooral fijn is als je jezelf goed kunt vermaken, een batterij aan gouden en goedlachse vrienden en vriendinnen hebt, lekker kunt koken of vrienden hebt die dat goed kunnen, zelf tulpen haalt bij Madeliefste of in je eentje kunt of wilt dansen, naar de film kunt gaan of alleen door de duinen kunt banjeren. Dat dat meer basis geeft voor weinig eenzame gevoelens dan het hebben van die ene droomvrouw of droomman.
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat een relatie niet super fijn kan zijn. Het is alleen geen garantie tegen eenzaamheid omdat je nu eenmaal heel veel agape moet hebben. Waarover later meer. Vandaag, zondag 27 maart, las ik een prachtig essay van de filosofe Eva-Anne Le Coultre getiteld Boer zoekt liefde (Trouw, maart 2017).
Filosofe Eva-Anne Le Coultre haalt opmerkingen van Yvonne Jaspers aan die bemoedigend moeten werken – naar de eenzame boer in dit geval. We hebben het natuurlijk hier over het veelbekeken programma Boer zoekt vrouw. Zoals: “Je bent niet op de wereld gezet om alleen te zijn. Le Coultre schrijft: “Filosofisch gezien is zo’n uitspraak nogal problematisch. Het bijzondere aan mensen is nu juist dat ze vrij zijn hun eigen leven vorm te geven. Wij hoeven ons niet, zoals kanaries of koolmezen, te houden aan de omschrijving in de vogelgids: ‘Legt 5-12 eieren, maakt een nest van mos en gras en komt voor in parken, tuinen en andere bomenrijke gebieden.’ We mogen zelf bepalen waar we willen wonen, of we kinderen willen en ook of we met iemand samen willen leven, of met heel veel mensen, of helemaal alleen. En als we dan kiezen om samen te leven met iemand, dan kan dat ook nog op allerlei manieren. De oude Grieken waren daar een stuk ruimdenkender in, die maakten onderscheid in verschillende vormen van liefde die naast elkaar konden bestaan. Niet alleen de bekende eros, maar ook de speelse vorm ludus, de broederliefde philia en de eigenliefde agape.” Zij vervolgt vele alinea’s verder: “Uit de spirituele hoek komt een ander geluid, daar is het idee van opoffering juist uit den boze. In Verslaafd aan Liefde beschrijft Jan Geurtz de oorzaak van onze collectieve relatieverslaving: fundamentele zelfafwijzing. De oplossing: volle zelfacceptatie. Een goede relatie bestaat niet uit twee halve mensen, je moet eerst zelf heel zijn om een gezonde relatie te beginnen. Sowieso moet je die relatie volgens Geurtz helemaal niet als levensdoel beschouwen, zoals in ‘Boer zoekt Vrouw’ gebruikelijk, maar “als een omstandigheid die wel of niet op je weg komt, en waarvan je kunt leren en genieten zolang het duurt”.
Nog een belangrijk verschil met de liefdesopvatting van ‘Boer zoekt Vrouw’: die ander kan jou helemaal niet gelukkig maken. De verantwoordelijkheid voor je geluk bij de ander leggen is het begin van het einde.”
Dus resumerend er zijn talloze mogelijkheden om je minder eenzaam te voelen. En dat begint met een goede dosis agape of eigenliefde. Het is een cliché maar als je niet van jezelf houdt en niet alleen kunt zijn, is die relatie echt niet jouw hulpmiddel. Of wel;)? Lees gauw het gehele essay. Mij passen haar woorden als een jas. Mocht je het niet kunnen lezen: zoek dan op Trouw – Boer zoekt liefde.
En natuurlijk zijn relaties voor ieder mens zelf in te vullen. Zoals mijn wijze vriendin zich laatst hardop afvroeg: Zelfs als ik uit gemak bij Erik blijf is dat misschien ook wel legitiem? Want ja, we zijn allemaal vrij. Vrij om te kiezen en vrij om niet te kiezen. Dat is ook een keuze.
Daarnaast blijft natuurlijk de hamvraag aan mij persoonlijk: had ik dit allemaal ook ontdekt of gedacht als ik nog samen zou zijn met de vader van mijn dochters? Wie het weet mag het zeggen.
